Κυριακή 1 Σεπτεμβρίου 2013

Η ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΗ ΠΡΩΤΟΧΡΟΝΙΑ


Αγαπητοί μου αδελφοί και φίλοι

Χαίρεται.

 

Ακούσαμε πριν από λίγο στο Συναξάριο εκτως από τους Οσίου και Αγίους που μνημονεύονται την πρώτη του αυτού μηνός  και την φράση, ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΙΝΔΙΚΤΟΥ.

Πολλοί ίσως ακούγοντας τη φράση αυτή θα διερωτηθούν τι σημαίνει η λέξη ίνδικτος και τι αρχίζει την συγκεκριμένη ημερομηνία.

Η λέξη ίνδικτος είναι λατινική αλλά ελληνοποιημένη και σημαίνει ορισμός, διάγγελμα διάταγμα( Indictus, indictio= επαγγελία, κήρυξη, διάγγελμα. διάταγμα), το οποίον εκδιδόταν από τους αυτοκράτορες της Ρώμης, με σκοπό να καθορίσουν το ύψος του φόρου επί της γεωργικής παραγωγής που θα πλήρωναν οι υπήκοοι της αυτοκρατορίας για τη συντήρηση και τη διατροφή των στρατιωτών.


Ήταν δηλαδή ένα φορολογικό διάταγμα το οποίον είχε διάρκεια δεκαπέντε  χρόνων, γιατί τόσα ήταν τα έτη που υπηρετούσαν οι στρατιώτες στο Ρωμαϊκό στρατό.

Με την απόλυση δε των παλαιών και με την κατάταξη των νέων άρχιζε νέα ίνδικτος, με ίσως μικρότερη ή μεγαλύτερη φορολογία, ανάλογα με τον αριθμό των νέων στρατιωτών.

Με την πάροδο του χρόνου η λέξις ίνδικτος έπαψε να σημαίνει μόνο το διάταγμα και σήμαινε την χρονική περίοδος των 15 ετών. Έγινε δηλαδή η ίνδικτος «μονάδα μέτρησης του χρόνου»(μία ίνδικτος = 15 έτη ).

Η Ίνδικτος, δηλαδή η χρονική περίοδος 15 ετών, εισήχθη στο ρωμαϊκό ημερολόγιο κατά το πρώτο έτος του Ιουλίου Καίσαρος (100 πΧ-44 μ.Χ.) και ονομάστηκε ΚΑΙΣΑΡΙΚΗ.

Έτσι άρχισαν να μετρούν το χρόνο σε ινδίκτους (πρώτη ίνδικτος, β΄ίνδικτος κ.ο.κ.)

Στο Βυζάντιο υπολογισμό του χρόνου με ινδίκτους εισήγαγε ο Μέγας Κων/ντίνος το 312 μ.Χ. και η οποία ονομάστηκε Κωνσταντίνειος Iνδικτιών.

Ακόμη να πούμε ότι ο αυτοκράτορας του Βυζαντίου Ιουστινιανός ο Α΄, το έτος 537 εισήγαγε τη μέτρηση κατά ινδικτιώνες στα κρατικά και δικαστικά έγγραφα. Έλεγαν δηλαδή 1ο έτος, ή 2ο έτος της τάδε ινδικτιώνος κ.ο.κ.

Τι αρχίζει τώρα την πρώτη του μήνα Σεπτεμβρίου, (στα λατινικά σημαίνει έβδομος), (εβδόμου μήνα από την δημιουργία του κόσμου από τον Θεό ,αρχής γενομένης από μήνα Μάρτιο):

Η ίνδικτος άρχιζε την πρώτη Σεπτεμβρίου γιατί κατά το μήνα αυτό η γη σταματάει  να παράγει καρπούς και έτσι την  θεωρούσαν αρχή του χρόνου, γιατί το έδαφος  οργώνεται και γίνεται η σπόρα, όλων των καρπών που θα παραχθούν ως τον μήνα Μάρτιο που θεωρείτο η αρχή γεννήσεως των καρπών.



Με αυτόν τον τρόπο γνώριζαν οι Ρωμαίοι το ποσόν του φόρου που θα πλήρωναν.


Καθώς  την πρώτη του Σεπτεμβρίου  ο  Κύριος ημών Ιησούς Χριστός, πήγε  στη συναγωγή της Ναζαρέτ και έκανε το πρώτο κήρυγμά του, όπως αναφέρεται στο ευαγγέλιο του Λουκά (4, 16-22) και το οποίον αναγιγνώσκεται την ημέρα αυτή.

Η 1η Σεπτεμβρίου καθορίστηκε ως αρχή της εκκλησιαστικής χρονιάς με τον έξης τρόπο:

Στην περιοχή της Ανατολής τα περισσότερα ημερολόγια είχαν ως πρωτοχρονιά την εικοστή τετάρτη Σεπτεμβρίου, ημέρα της φθινοπωρινής ισημερίας. Αλλά  επειδή την Εικοστή Τρίτη είχε τα γενέθλια του ο Αυτοκράτορας Οκταβίανος,   (Γεννήθηκε στη Ρώμη στις 23 Σεπτεμβρίου του 63 π.Χ.) η πρωτοχρονιά μετατέθηκε στις 23 Σεπτεμβρίου, η οποία και καθορίστηκε ως αρχή της Ινδίκτου, δηλαδή της περιόδου του ρωμαϊκού διατάγματος για τον φόρο που ίσχυε για 15 έτη.

Αυτή την Πρωτοχρονιά, δηλαδή 23 Σεπτεμβρίου, βρήκε η Εκκλησία και την ένδυσε με χριστιανικό χιτώνα και αφού έκανε την τοποθέτηση σʼ αυτήν της εορτή της συλλήψεως του Προδρόμου, που αποτελεί και το πρώτο γεγονός της Ευαγγελικής Ιστορίας.


Με το πέρασμα των χρόνων, το 462 μ.Χ., για καθαρά πρακτικούς λόγους και για να συμπίπτει η πρώτη του έτους με την πρώτη του μηνός, η εκκλησιαστική πρωτοχρονιά μετατέθηκε την 1η Σεπτεμβρίου.

Θα πρέπει να διευκρινίσουμε ότι η πρωτοχρονιά της πρώτης Ιανουαρίου έχει καθαρή  Ρωμαϊκή προέλευση και ήρθε στην Ορθόδοξη Ανατολή κατά τους νεότερους χρόνους.

Η Εκκλησία υιοθέτησε αυτό το σύστημα μέτρησης του χρόνου και μετρούσε τα έτη με τίς Ινδικτους. Έτσι το Εκκλησιαστικό έτος άρχιζε την 1η Σεπτεμβρίου με Πατριαρχική Θεία Λειτουργία και ιδιαίτερη Iερά Παράκληση, ώστε να ευλογήσει ο Θεός τον καινούριο χρόνο για καρποφορία και όμβρους ειρηνικούς αλλα και για ευκρασία αέρων.

Με τον καιρό ορίστηκαν δύο είδη Ινδίκτου:

Η Καισαρική, δηλαδή η παλαιά ρωμαϊκή πού άρχιζε την 1η Σεπτεμβρίου και την οποία συνέχισε τό Βυζάντιο, και η Παπική, η οποία άρχιζε στίς 25 Δεκεμβρίου και αργότερα την 1η Ιανουαρίου.

Στη Παπική Δύση σιγά-σιγά επικράτησε ως αρχή του νέου έτους η 1η Ιανουαρίου, ενώ στην Ορθόδοξη  Ανατολή είχε παραμείνει η 1η Σεπτεμβρίου.

Αυτός είναι και ο λόγος που η πρώτη Σεπτεμβρίου παρέμεινε μέχρι και σήμερα η αρχή του Εκκλησιαστικού έτους, δηλαδή: Η Εκκλησιαστική Πρωτοχρονιά.

Μία Ευχή μπορούμε να κάνουμε αγαπητοί μου σήμερα, μία ευχή σε μία ευμετάβλητη κοινωνία που όλα αλλάζουν από τη μια στιγμή στη άλλη με γοργούς ρυθμούς και εξελίξεις είναι τόσο ραγδαίες όσο ποτέ στην Ελληνική αλλά και την παγκοσμία ιστορία. Να κάνει δυναμική την επέμβαση του, ό Ζωοδότης και Δωρεοδότης Κύριος Ιησούς Χριστός και να παύσει το πυρ από όπου και να προέρχεται και να δωρίσει ειρήνη και φώτιση στις καρδιές και τις ψυχές των ανθρώπων. Να συντελεστεί μετάνοια σε αυτόν τον τόπο, να μάθουν Δικαιοσύνη οι ενοικούντες επί της γης, να σταματήσουν οι άνθρωποι να μαστίζονται από την φτώχια και από την πείνα να ειρηνεύσει και να δει ευημερία αυτός ο τόπος. Η νέα εκκλησιαστική χρονιά να είναι ευλογημένη και να πλημμυρίσει τις καρδιές των ανθρώπων από καρπούς της ειρήνης, της αγάπης, της αλληλεγγύης,της φιλαλληλίας, και γενικά από καρπούς ανθρωπιάς και πολιτισμού.

 

Γόρτυνα 01/09/2013

Πατήρ Δημήτριος.